کتاب صلح ایرانی: در جستجوی مسیرهای صلح در ایران امروز
به همت دکتر نعمت الله فاضلی
انتشارات همرخ. بهار 1403
قسمتی از مقدمه کتاب:
«صلح ایرانی» چه چیزی نیست. این کتاب دفتری شاعرانه، ادیبانه و تبلیغی در ستایش صلح نیست. نمی‌خواهیم با نگاهی رمانتیک و خیالی چشم‌مان را بر واقعیت‌های تلخ خشونت‌ها، جنگ‌ها، تبعیض‌ها و فشارهای ساختاری موجود که زندگی ما را تیره و تار کرده ببندیم و صرفاً در ستایش و زیبایی صلح و صلح دوستی سخن بگوییم. هر چند ادبیات و هنر صلح نقش مهم و ضروری در صلح‌گستری و حتی خلق و گسترش بینش انتقادی در فهم صلح و ناصلح جامعه دارند و نویسندگان این کتاب نیز گاه و بیگاه به این متون توجه کرده‌اند.
این کتاب نقد و معرفی اندیشه‌های موجود در گفتمان و مطالعات صلح‌پژوهی هم نیست. مفهوم صلح مستعد این است که بد تعبیر و تفسیر شود. اغلب وقتی پای اندیشه در میان می‌آید شکلی از عمل‌گریزی و شانه خالی کردن از مسئولیت خود برای اقدام و انجام کار تداعی می شود. به ویژه اگر این اندیشه‌ورزی با صلح همکلام شود.
صلح ایرانی کتاب دانشگاهی مرسوم نیست که مجموعه‌ای از مفاهیم، نظریه‌ها، دیدگاه‌ها و روش های صلح‌پژوهی را معرفی کند. هر چند چنین کاری ارزشمند است و به آن احتیاج داریم. آخرین نکته هم این که صلح ایرانی شرح و بسط نظریه و دیدگاه مکتب، ایدئولوژی یا حتی رهیافت رشته دانشگاهی مشخصی هم نیست. مجموعه بحث‌ها و دیدگاه‌های این کتاب برای دفاع از هیچ نظریه و ایدئولوژی خاصی تدوین نشده است. این سخن به معنای این نیست که نویسندگان صلح ایرانی فاقد بینش و نگرش سیاسی هستند و مقالات این کتاب نیز خنثی و فاقد دلالت‌های سیاسی‌اند. نمی‌توان صلح را بدون جهت‌گیری و نگاه سیاسی روایت کرد. اما ما در دعوت از نویسندگان نخواسته‌ایم سبک و سیاق و رهیافت ما یا هر مکتب و رویکرد از پیش مشخصی را دنبال کنند.
قصد این را هم نداریم که با نگاهی خودپسندانه روایتی ستایشگرانه از تاریخ و فرهنگ صلح‌جویانه از ایران ارائه کنیم و با استناد به متون ادبیات و عرفان و دین یا گزینشی از صحنه های دل‌انگیز تاریخ ایران، تصویری رویایی و آرمانشهری از سرزمین و فرهنگ‌مان بسازیم. هر چند جای تاریخ فرهنگی صلح در ایران در میان کتاب‌های موجود خالی است و ما بیشترین آشنایی‌هایمان از تاریخ جنگ ها و خشونت‌هاست.
کتابی که پیش روی دارید اندیشه‌هایی درباره چیستی، چرایی، چالش‌ها و چگونگی تحقق و ارتقای صلح در ایران است. جمعی از محققان و اندیشمندان امروز ایران از دانش ها و رشته‌های گوناگون علوم سیاسی، علوم اجتماعی، علوم تربیتی، فلسفه، روان‌شناسی، ادبیات و رشته‌های دیگر همت کرده و ایده‌هایشان را برای گسترش صلح و کاهش خشونت در ایران قلمی کرده و در این کتاب تقدیم شما می کنند. اغلب آنها برای شما و حوزه عمومی ایران و عامه اهل فکر نام‌آشنا هستند.
فهرست مطالب و نویسندگان کتاب صلح ایرانی: در جستجوی مسیرهای صلح در ایران امروز:
دیباچه: صلح به مثابه امید (نعمت الله فاضلی)
۱. صلح‌خواهی چونان فضیلت اخلاقی-سیاسیِ فردی و جمعی، از گذشتۀ اسطوره تا آیندۀ تاریخ (موسی اکرمی)
۲. دوستان من دوستی وجود ندارد (محمدرضا تاجیک)
۳. صلح و ایران در آغاز سده پانزدهم (فرهنگ رجایی)
۴. نهاد دولت و مسئولیت گسترش ناصلح در ایران (مجتبی مقصودی)
۵. سنت‌گرایی تحولی؛ نگاهی به صلح از منظر فلسفه تعلیم و تربیت (خسرو باقری)
۶. نقش دانشگاهیان ایرانی در برساختن جامعه فرهنگی منطقه‌ای (ماندانا تیشه‌یار)
۷. آشتی اضداد؛ جستجوی صلح در جهان تضادها و تفاوت‌ها (ایرج شهبازی)
۸. تحقق صلح ایرانی-اسلامی؛ از ایدئال تا واقعیت (علی‌اکبر علیخانی)
۹. تأملی درباب شرایط امکان صلح (مقصود فراستخواه)
۱۰. صلح از مدرسه می‌آید (مصطفی ملکیان)
۱۱. صلح ایرانی از منظر دینی (محمد منصورنژاد)
۱۲. مزیت ذاتی هنر در آموزش صلح: ارائه‌ی چارچوبی برای طراحی برنامه‌ی درسی (محمود مهرمحمدی)
۱۳. «همه آنچه با ما روی زمین زندگی می‌کنند»؛ امکان مشارکت زنان ایرانی در برپاکردن صلح (مریم نصر اصفهانی)
۱۴. زیستن در زمانه جنبش‌های حیات‌بخش (سمیه توحیدلو)
۱۵. صلح اجتماعی و مسئله جنسیت (ندا حاجی وثوق)
۱۶. صلح‌آفرینی سازمانی (غلامرضا خاکی)
۱۷. خدمات متقابل صلح و محیط‌زیست (محمد درویش)
۱۸. نسل‌ها و صلح (محمدسعید ذکایی)
۱۹. نابرابری جنسیتی، مانع تحقق رؤیای صلح (سیمین کاظمی)
۲۰. مسائل قومی- هویتی و صلح در ایران امروز (مختار نوری)
۲۱. رابطه بین صلح و اقتصاد (فرشاد مؤمنی)
