دکتر مجتبی مقصودی

دانشیار رشته علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی


دانشیار رشته علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

طبقه بندی موضوعی
بایگانی
آخرین نظرات
متن سخنرانی در همایش:  امنیت منطقه ای در پرتو تحولات جهانی: تحلیل علمی دگرگونی های خاورمیانه                                                              روزنامه اعتماد، س10، ش2516، 20 مهر1391، صص 1و2       خاورمیانه و شمال آفریقا به مثابه پرآشوب ترین منطقه دنیا، در دو سال اخیرآبستن حوادث جدید و گسترده ای بوده است که کمتر ناظر و تحلیگر سیاسی تا چند سال قبل آن را پیش بینی می کرد. جنس و ماهیت این تحولات متفاوت از فضای قطبی منازعه اعراب و اسراییل و جدال در عرصه نخبگی در پنج دهه گذشته، به سطوح مختلف جامعه به ویژه طبقه متوسط، تحصیلکرده، جوان و شهری کشیده شد که همسو با تاثیرات نمایشی وسایل ارتباط جمعی و بهره گیری از شبکه های اجتماعی، دومینوی فروپاشی و سرنگونی نظام های سیاسی را در تونس، مصر، لیبی و یمن را رقم زده و با ایجاد تکانه های شدید در ساختار سیاسی نظام های اقتدارگرای سنتی همچنان در حال پیش روی است و بنظر نمی رسد گرد وغبار ناشی از این تحولات فروکش کرده باشد و برخی شواهد و قرائن حاکی است که طوفان های سهمگین دیگری در راه است و کشورهای نظیر سوریه و بحرین از این طوفان در امان نخواهند بود.      اگر مهمترین عامل پوست اندازی جدید خاورمیانه را متاثر از "شکاف های ساختاری و تحمیلی" در همه عرصه های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی به ضرر طبقات و اقشار فرودست جامعه بدانیم، این شکاف در عرصه فرهنگی و آگاهی های اجتماعی روند متفاوت و معکوسی را به نفع اقشار، طبقات و گروههای حاشیه ای طی نمود؛ به شکلی که واماندگان از انقلاب در عرصه های اطلاعاتی و ارتباطی و نیز فهم دنیای به شدت متحول جدید "حکومتگران سنتی" در کشورهای خاورمیانه هستند که ناهمزمانی و ناهمخوانی شیوه حکومتگری خود را با انتظارات شهروندی و گروهی به عینه مشاهده می نمایند.      عدم تطبیق ذهنی دولتمردان سنتی با شرایط عینی و واقعی و تحولات فزاینده و جاماندگی فرهنگی و اجتماعی ، به ویژه عدم درک درست از جابجایی منابع قدرت به همراه منافع مشخص سیاسی، اقتصادی و اجتماعی به انعطاف ناپذیری و عدم سازواری حاکمان سنتی در برابر نیروهای جدید اجتماعی بالنده انجامید؛ تا جایی که عدم تمهید راهبرد متناسب و در عین حال پاسخگو و مسئولیت پذیر، سقوط این حاکمان را یکی پس از دیگری به دنبال داشت.       مشخصا، اگرکاهش جایگاه و پایگاه اقتدارگرایی را با افزایش نقش و جایگاه مردم و افزایش مشارکت سیاسی گروه های مختلف اجتماعی در تعداد قابل توجهی از کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا همبسته ببینیم؛ تنوع نیروهای درگیر و نیز بهم خوردن توازن نیروها در هریک از کشورها و در مناسبات منطقه ای به نفع نیروهای دموکراتیک و تحول طلب تجربه جدیدی است که با ورود و نقش آفرینی نیروها، اقشار و طبقات حاشیه ای به متن و بطن تصمیم گیری ها و سیاستگذاری ها در مقابل نظام های موروثی و شبه موروثی و اقتدارگرا تکمیل گردیده است و نمی توان آن را نادیده گرفت و قطعا نظم جدیدی را در سطح منطقه رقم خواهد زد. با این اوصاف بنظر می رسد هر چند خاورمیانه دیرتر از اکثر مناطق دنیا، ولی بالاخره موج جدید دمکراسی را با کم و کیف بومی در حال تجربه کردن است.    پرسش های کلیدی     پوست اندازی جدید خاورمیانه عربی که به زعم برخی از پژوهشگران مسایل منطقه؛ خاورمیانه جدیدی را در بطن خود پرورش داد، چیست و ابعاد و مختصات آن کدام است؟ آیا منطقه نظم و نسق جدیدی متفاوت از توازن قوای نیروهای سنتی و طایفه ای را تجربه خواهد کرد و نسل جدیدی از سیاستمداران پا به عرصه سیاست خواهند گذارد؟ دلایل و زمینه های بروز آن چه بوده ، با چه الگوها و مدل های نظری قابل تحلیل و ارزیابی است و آینده و چشم انداز آن چه می باشد؟  چرا برخی از کشورها نظیر لیبی خشونت تمام عیار و تحولات ساختار شکنانه تری را تجربه کردند و برخی کشورها کم و بیش در قالب مقاومت مدنی  پذیرای تغییرات ملایم تری شدند؟ چه نیروهای اجتماعی و سیاسی صحنه گردانان اصلی این عرصه هستند. آیا رویاها و آرزوهای جوانان عرب در تحقق دمکراسی واحترام به کرامت و شان انسانی تحقق خواهد یافت و ساختارهای حکومتی دمکراتیک خواهند شد و به میثاق های جامعه بشری پایبندی خواهند داشت یا این آمال و چشم اندازها سرابی بیش نبوده است و وضعیت گذشته با پوششی جدید اعاده گردیده است؟ با رویکرد آینده پژوهانه کدام کشور در آینده نزدیک صحنه این بازی را گرم خواهد داشت و صحنه گردان این بازی جدید خواهد بود؟ تغییرات پیش آمده و پیش رو بر محیط امنیتی ایران چه تاثیری بر جای نهاده و می نهد و تطبیق و همسازی ایران با این تغییرات دمادم چگونه است؟  و...  همه و همه پرسش هایی است که به فراخور حال، ذهن طیف وسیعی از کنشگران سیاسی و دانشگاهی را به وجهی بخود مشغول داشته است و انجمن علوم سیاسی ایران به مثابه مهمترین، بزرگترین و پویاترین نهاد مستقل و داوطلبانه علمی – پژوهشی دانش سیاست  در ایران، با اختصاص بزرگترین گردهمایی چند صد نفری سالانه خود و ارائه حدود چهل سخنرانی و مقاله پژوهشی از سوی صاحبنظران و پژوهشگران رشته های علوم سیاسی، روابط بین الملل و مطالعات منطقه ای در سالن اصلی و جنبی خانه اندیشمندان علوم انسانی به بررسی تحولات خاورمیانه و شمال آفریقا تلاش دارد فضای مناسبی برای تبادل نظر و همفکری میان اندیشمندان و پژوهشگران حوزه دانش سیاست از همه دانشگاه های کشور در مورد مهمترین مسایل روز منطقه، فارغ از دسته بندی های سیاسی به عنوان یک نهاد کاملا علمی و دارای مجوز از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایجاد کرده و به مسئولیت و وظیفه خود به عنوان شاخص ترین نهاد علمی این حوزه عمل نماید. امید است به یاری پروردگار و همدلی و مساعدت همکاران دانشگاهی و پژوهشگران جوان در این عرصه موفق باشیم.

نظرات  (۳)

بگذارید صدها گل در کنار هم شکوفا شوند و صدها مکتب فکری درجوار هم به سر برند و از تعاملات میان آنها فرایندی آفریننده، سازنده و پویا بر جامعه حکمفرما شود و همگان از ثمرات آن بهره مند گردند.
پاسخ:
امیدوارم چنین شود و از ثمرات آن همگان بهره مند شوند
  • ژاک بت کلیا
  • جناب آقای دکتر مقصودی
    با احترام، ضمن تشکر فراوان از جنابعالی و کلیه اساتید و دست اندر کاران محترم برگزاری ششمین همایش سالانه انجمن به جهت برنامه ریزیهای بسیار ارزشمند ، با محتوا و هماهنگ ، آرزوی به روزی و موفقیت بیشتر را خواهانم.
    با اجازه جنابعالی انتقادی نسبت به تاخیر در انعکاس فعالیتهای انجمن در سایت انجمن داشتم که متاسفانه فعالیتهای انجام گرفته بعد از مدت طولانی در سایت قرار میگیرد . سایتی که میتواند رفرنسی برای دریافت موضوعات مختلف در حوزه سیاست باشد متاسفانه معمولآ این چنین نیست و امیدوارم این نقیصه نیز با همت و ابتکارات ارزشمند هیئت مدیره محترم برطرف بشود.
    مقاله جنابعالی نیز چون همیشه یکی از شیواترین و پر محتواترین مقالات بود .
    با تشکر
    پاسخ:
    با سلام و تشکر از لطف و توجه جنابعالی با شما موافقم و باید تمهیدی اندیشید و مکانیزمی را تعبیه کرد مقصودی
  • آزاده یاسائی
  • به خاطر ندارم دبیر اجرائی همایش سال قبل چه کسی بود ولی فقط به خاطر دارم که از همه لحاظ از شکوه بسیار بالاتری نسبت به همایش امسال برخوردار بود، به طوری که بسیاری از رسانه ها وسایت ها همایش سال قبل را بسیار پررنگ جلوه دادند.
    همایش امسال از لحاظ علمی بسیار غنی و وزین بود ولی در بخش اجرایی کاستی هایی داشت البته شاید بتوان گفت دبیر اجرایی سال قبل ، شرکت کنندگان در همایش ها را پر توقع کرده بود.
    پاسخ:
    سلام و تشکر از توجه جنابعالی در هر دو همایش سال گذشته و امسال جناب آقای حداد( دانشجوی دکتری دانشگاه شهید بهشتی ) دبیر اجرایی همایش بوده اند. شاید منظور جنابعالی همایش یادمان فرهیختگان در اسفند سال 1390 باشد که سرکار خانم حیدری(دانشجوی دکتری علوم سیاسی) دبیر اجرایی آن را بر عهده داشته اند که سال آینده نیز ایشان این مسئولیت را بر عهده دارند. علیهذا، با توجه به رصد اینجانب امسال پوشش خبری گسترده بوده است. به عنوان نمونه روزنامه اطلاعات، اعتماد، خبرگزاری های ایسنا، ایسپا، کردپرس، سایت قطره، دیپلماسی ایرانی، فرارو، عصر ایران، دنیای سیاست، مشفق، روز نو، سیاست بین الملل، اختر نیوز، و ..... اخبار همایش را پوشش داده اند. مشخصا از لطف و علاقمندی انجمن تشکر می شود مقصودی